در کشور ما عموما طراحی لباس و صحنه توسط یک شخص انجام می شود و متخصصان آن بیشتر از میان فارغ التحصیلان رشته تئاتر با گرایش طراحی صحنه هستند. بحث بر سر این موضوع که آیا این همزمانی صحیح است یا خیر بارها صورت گرفته است.

افراد بسیاری از جمله انجمن طراحان صحنه و لباس در خانه سینما در تلاش هستند راهی برای تفکیک این دو رشته بیابند، اما متاسفانه تجربه هایی که تاکنون از طراحی صحنه و لباس توسط دو شخص بصورت مجزا صورت گرفته بازخورد مناسبی نداشته و عموما هارمونی و تناسب میان دکور و پوشش بازیگران بهم ریخته است.

اگر این دو رشته بصورت منفک آموزش داده شوند، به علت همان نگاه موجود در زمینه سپردن طراحی لباس و صحنه به یک نفر بازار کاری برای این طراحان وجود نخواهد داشت، اما شاید با آموزش های تخصصی و تکمیلی تر به دانش آموختگان گرایش های ذکر شده در رشته تئاتر بتوان این وضعیت را سامان داد.

طراحی صحنه و لباس در دو بخش تاریخی و غیرتاریخی بسیار متفاوت است. در آثار غیرتاریخی عموما کار بسیار روتین بوده و طراحی یا از آرشیو گروه، یا از لباس های شخصی بازیگران و در مواردی نیز با خرید لباسی خاص انجام و خلاقیت در حد انتخاب رنگ یا ترکیب خاصی از لباس محدود می شود، اما در کارهای تاریخی باید به تحقیق و پژوهش روی ویژگی های فرهنگی آن دوره خاص و مشاهده عکس و مستندات موجود پرداخت. اینجاست که طراح صحنه یا لباس می تواند خلاقیت یا هنر خود را به نمایش بگذارد.

قانون های نانوشته دست و پاگیر برای طراحان لباس

توجه به هماهنگی لباس ها با فضای شاد اثر، قانون های نانوشته طنز که دست ما را برای استفاده نوع خاصی از پوشش همانند چادر (به علت حفظ حریم آن) می بندد موضوعاتی است که تنها در حین کار می توان به آن دست یافت به عنوان مثال در مجموعه «قهوه تلخ» بیشتر از چارقد های ساتن با رنگ های شاد استفاده می شود در حالیکه عموما چارقد ها در دوره های بررسی شده سفید و ساده بوده اند.

لباس ها، دکور و رنگ های مورد استفاده اکثرا مربوط به دوران قاجار است. گرچه زمان در این سریال خیلی مشخص نبوده و باید به دید طنز با آن مواجه شد. در مواردی نیز به طور کامل از فضای دوره ای خاص خارج می شویم به عنوان مثال «بلوتوث» که فردی رومی بدون هویت مشخص زمانی است با لباسی نمادین از روم نشان داده می شود که مشخص نیست آیا در دوره زمانی مورد نظر در این مجموعه، پوشش استفاده شده وجود داشته است. در «قهوه تلخ» بیشتر سعی شده است تا طراحی لباس بر روی شخصیت ها انجام پذیرد تا اینکه بخواهد کاملا تاریخی باشد.

لباس قاجار؛ زیباترین لباس ادوار تاریخی

یک دوره زمانی حدودا شش ماهه برای بررسی نگاره های دوران مختلف تاریخ ایران، مقایسه آنها با یکدیگر و جمع آوری اطلاعات مورد نظر همچون رنگ، فرم، نوع پارچه و غیره صرف شد. این آثار منبع بسیار مناسبی برای طراحی لباس ها بود، زیرا عکس های موجود اکثرا مربوط به اواخر دوره قاجار و بصورت سیاه و سفید بودند طوری که نمی شد رنگ و جنس پارچه ها را از روی آنها حدس زد.

نگاره ها مربوط به ادوار مختلف از صفویه زند و قاجار بود. نوع پوشش در دوران قاجار نسبت به دو دوره دیگر تفاوت فراوان داشت و این به علت آشنایی زنان دربار ایران با لباس اروپاییان خصوصا «بالرین ها» است. ترکیب لباس ها، جوراب های ضخیمی که به پا می شده، دامن های پرچینی که نسبت به دوران قبل کوتاه تر شده بودند و یقه های بسته تر همگی حاصل آمیختگی پوشش ایرانی با اروپاست. باید گفت لباس قاجار یکی از زیباترین لباس های ادوار تاریخی ماست و این شاید به علت آمیختگی ویژگی های اصیل ایرانی با زیبایی کلاسیک اروپاست که از ماحصل آن پوششی منطبق بر فرهنگ کشورمان با ویژگی های تازه رخ می نماید.